Thursday, August 1, 2019

Hlum Bela Ro Phumruk


                       Hlum Bela Ro Phumruk
                                                            By Evan. John Lianhnuna
                              Nimahsela, thiltihtheihna nasat zia chu keimahni hnena mi ni lovin, Pathian ta anih theih zawkna turin chu Ro Chu Hlum belahte kan vawng a ni (2 Kor 4:7)”.
Thu Hmahruai
In ro awmna apiangah in rilru pawh a awm tia Bible-in a sawi angin, mitin mai hian ro hlu tha neih tumin kan ngaihtuahna te, chakna te leh theihna tein nitin hian hun kan hmang thin a ni. Thenkhat chuan sum hlutna hriain sum tam tak neia ro khawl tumin theih tawp kan chhuah mek. Mahse, Thangka sum ngainat (Lalpa tihna tel lo sum lak luh) leh Lei dawthei hmanga sum deh chhuah chu sual zawng zawng luhna bul anih bakah thihna zawng ani (1 Tim 6:10, Thuf 21:6). He tih rual rual hian thenkhat chu ro inchuh vangin an inthat a, thenkhat chu court-ah an inkhing a, a then erawh chu unau pianpui ngei ni si ro inchuh vangin an inbe thei tawh lova huatna in an nun a tichhe ve mek bawk. Nimahsela, ro hlu ber chu Pathian hnenah chauh a awm tih hre chiangtu chuan a nunah hahchawlhna a hmu a, tu ro mah awt lovin amah a ro hlu awm chu lungawi takin a chen a ni ber.
Eng Ro Nge I Buaipui
Chhia leh tha hriatna hmang thei nu leh pa zawng zawngte chuan fate ro tha pek thei bik nih hi an nuna thupui berah an dah ti ila kan sawi sual tam lovang. Chuvang chuan ani ngei ang Nu leh Pa thenkhat chuan zirthiamna atang neih finna hi ro tha berah ngaiin neih zawng zawng mai pawh ni tawh loving neih lo thleng thlengin he zirthiam finna hi pek tumin tan an la. Amaherawh chu eng anga thiamna sang leh finna pawh miin zir chhuak mahse Pathian thiltihtheihna atang anih loh chuan chu hlawtlinna chuan lungawina tak tak a thlen lo. Solomona ngei pawhin he mihring atanga chhuak zirthiamna leh finna thu hi a hriatchian em vangin tihian a sawi, “Finna a natsat poh leh buaina a tam a, hriatna a pun poh leh manganna a pung. (Thuh 1:18)” tiin. A hun laia khawvel zirthiamna lamah pawh Ph.D hial thleng pha tura an sawi thin Paula pawhin he khawvel finna chu Pathian ngaih chuan atna mai ani (1 Kor 3:19) a ti ve bawk.
Tin, heti rual rual hian thenkhat nu leh pa erawh chu sum thiltihtheihna hriain an fate pek tur atan an theihna zawng zawng leh an hun zawng zawng sengin sum an zawng a. Nimahsela, thuhriltu chuan hei pawh engmah lo leh thil lo thlawn mai ani a ti. A chhan chu sum hian thiltihtheihna nasa tak a neih ang chiahin a lak luhna dik lo pawh sual zawng zawng rawn luhna bul anih vangin mihring tichhe tupawh a ni. Chuvangin sum hi mihringte tan ro tha a tlin loh vangin Bible chuan “Thangka leh rangkachak sang tam tak ai chuan i ka a dan chhuak chu ka tan a tha zawk (Sam 119:72)” a ti. Thenkhat leh chuan nu leh pa ten thi leh thau hmanga an lo zawn chhuah sa kha ro hlu leh tha ber neitu-ah inngai in an thiamna leh theihna zawng zawng hmangin vawn him turin an bei mek.
Mahse, Bible vekin tihian a sawi, “Lalpan in a sak loh chuan, a satute chuan an thawk rim thlawn mai a ni. Lalpan khawpui a vawn that loh chuan, a vengtu chu a meng thlawn mai a ni (Sam 127:1)”. A then erawh chuan an nu leh pa te ro hnutchhiah chuan chhungkua unau za a ti kehchhia a, unau ni sia inbe thei tawh lo te, indo tlat te, pawn lama inrem anga lang sia chhunglamah erawh chuan inrem theih si lo te avangin lei hringnun hi hreawm takin an hmang ve mek bawk. Engpwh nise, Lalpa atanga chhuak ni lo ro reng reng chuan hlimna ziktluak leh thlamuanna famkim a thlen theih loh vangin chu nun chu nun saruak a ni. Lalpa atanga chhuak ro chhartu erawh chuan leiah hian “Hahchawlhna Famkim” an chhar thin.

Ro Tha Chu Khawiah Nge?
 Vawi khat chu mihausa Ali Hafed hian lunghlu man tam zia leh hlutzia a hria a. Amah pawhin tam tak a nei. A neih saah duh tawk lovin khawvel hmun hrang hrangah kal in a zawng thin.          A zin senso hi a hau tak em vangin a neih sa zawng zawng pawh a hralh ta a. A in leh ram leitu chuan ama ram chhung ngeiah chuan lunghlu tam tak a laichhuak a. Chu pa chuan a hausak phah a. ‘Mi hausa Ali Hafed erawh chu Barace-lona ah rethei takin a thi e’, an ti. Hetiang ang bawk hian Pathian chuan mihring a siamte chhungah “Ro Hlu (Khawvel finnate, thiamnate, thangka leh rangkachak)” ten an hmuh chhuah zawh loh leh an leih theih loh a dah. He thu hi Paula chuan a nun ngeia a chanfiah a nih vangin Korinth khua mite hnenah tihian lehkha a thawn, “Nimahsela, thiltihtheihna nasatzia chu keimahni hnena mi ni lovin, Pathian ta a nih theih zawkna turin chu ro chu hlum belahte kan vawng a ni (2 Kor 4:7)”.


                                                          
A chunga lem a kan hmuh ang hian Rilru leh Taksa chu  lei vaivut (Hlumbel) siam a ni a. Thlarau mihring chhunga awm  (Pathian thaw - Thlrau - Chatuan mi) hi Pathian anpuia siam, Pathian aiawhtu leh Pathian nihna zawng zawng finnate, felnate, hmangaihnate, thianghlimnate, rinawmnate, khawngaihnate, thatnate, thuhnuairawlhnate, hahchawlhnate, thlamuannate leh thiltihtheihnate tawmtu chu a ni. Chuvangin he Pathian nihna zawng zawng hi Pathianin vanah dah lovin mihring (rilru leh taksa) vaivuta siam hlumbelah a lo dah reng a lawm tih hre chiangtu chuan khawvel ro hlu buaipui nan a hun a hmang phal tawh lova. Pathianin a chhunga “Ro Hlu leh tha” a dah chu haichhuah tumin an hun zawng zawng an hmang a ni ber.
Ro Hlu Chu Engtia Haichhuah Tur Nge?   
 Kan sawi tawh angin Pathian chuan a ro tha chu mihring chhungah a dah vangin Isua Krista neitu zawng zawngte chu Pathian fa mai ni tawh lovin a ro luahtu turte kan ni (Gal 4:6,7). Nimahsela, he ro hi hluin tha hle mahse ringtu in a haichhuah (or) hman chhuah dan a hriat leh si loh chuan a chunga kan sawi mihausa Ali Hafed angin engkim thiltihtheihna neitu ni siin rethei leh  nun beidawng takin khawvel nun kan hmang ve thei a ni. Chuvangin Isua neitu dik tak chuan he lei hringnun a hmanral hma ngeiin amah a ro phum ruk awm chu a haichhuak ngei ngei tur ani. Chu ro haichhuah tur chuan ringtu chu a awm mai mai tur ani lova a rilru zawng zawngin, a chakna zawng zawngin, a theihna zawng zawngin Pathian chu a au tur ani. Mi hlawhtling Greek philosopher, Socrates-a kha tlangval pakhatin a hlawhtlinna thuruk eng nge tiin a zawt a. A tuk zingah chuan lui kamah an kal a. Tlangval chuan a zui lut a. An nghawng thleng zeta tui an dai hnuah chuan Socrates-a chuan tuiah a nem pil ta thut a. Chu tlangval chu a tal buai hle hnuah Socrates-an tui chhungah chuan a thawk luih tir a. Rei vak lo-ah chuan a la chhuak leh a, Socrates-a chuan thlangval hnenah chuan tui chhunga i awmlai khan enge i duh ber leh chak ber tiin a zawk a. Thangval chuan thaw hlawp hlawp chungin “Boruak” tiin a chhang a. Chu veleh Socrates-a chuan chu chu hlawhtlinna thuruk chu a ni e, a ti.
 Aw le, hetiang bawk hian keini Isua neitute pawh keimahni a ro phumruk haichhuak tur chuan tih tak zet a Lalpa kan auh a tul. Zawlnei Jeremia bung 33:3 ah pawh, “mi au la, ka chhang ang che, thil ropui leh inthup i hriat ngai loh chu ka entir ang che” a ti kha. He laia zawng zawng tihian tawngtai satliah mai ni lovin tlaivar tawngtaite, chawnghei tawngtaite, bang lova tawngtaite, hunbi neia tawngtai reng thinte leh Bible chhiar, zirchian, rilrua vawn, ngaihtuah (sawi sawi) reng leh atchilh bur mai hi ani a. Hei lo pawh sawi tur tam tak a la awm. Heng a chunga ro tha haichhuah nana tih tur kan sawi hi beiseina tak tak, duhna tak tak leh chakna tak taka nena ringtu in ze nghet (Habit, Addict, Punctual, Regular) anga a rah chhuah hma loh ringtuin a ti peih reng a nih chuan he “Hlumbela Ro Phumruk” hi a haichhuak ngei ngei dawn ani, Thil tha tih i ning suh ang u, kan inthlahdah loh zawngin a hun takah chuan kan seng dawn si a (Gal 6:9) .  


















Hming Thleng Dan

              North America ramah hian tlangmi tam tak an thleng a, a tam zawk chu raltlan angin an thleng hlawm a. A tlangpuiin India leh M...