Lalbiakzoi
Malaysia Mizo Community a dinna kum 10 a lo in her
ve ta reng mai!! A dintu zingah tel lo mah ila kum 4 lai ka lo luhchhuahna anih
vangin ka in ti ‘neitu’ em em a, community member te chhiat/that engkimah ka lo
luangliam ve fo thin. Kum 10 hmel a hmuh theih chhan hi hruaitu hmasa leh ni
mek te taihmakna, inpekna leh thahnem ngaihna a ni lo thei lo. Hruitute hi
member ten sawi sel ai chuan tha leh zuala min hruai theih nan tih phur dan
i zawng thiam zel ang u. Malaysia hi khua leh tui kan nihna hmun tur ni lo
mahse,
Thuziak tura kei ve teh lul min hrechhuak hi ka
lawm hle. Chhiar tute tana tangkai theihna pakhat tal ka pholang thei a nih
phei chuan a lawmawm zual ang. Canada ram a lut Duhlian tawng hmang kan
tam lo bawk a, ka thil hmuh leh hriat te thiam ang tawkin ka han thailang ve ang e.
Canada ram hmel hmang
Canada hi
khawvela ram lian ber pahnihna a ni a, Map kan bih chuan USA chungah a awm tih
kan hmu thei ang. USA nena in ramri na langsar tak pakhat chu ‘Niagara Fall’
an tih lengkir lianpui kha ani a, khawvela hmun lar tak pakhat a ni nghe nghe.
USA a State an tih hi Canada ah chuan Province tiin kan ko. Province 10 leh
Territory (state ni pha chiahlo) 3 in a hlawmkhawm a, Ontario province-a Ottawa
khua chu Canada khawpui ber (capital city) a ni. Amaherawhchu, mi tam tak chuan
Toronto khua hi Canada-a mihring chen tamna ber a nih vangin Canada khawpui
tlukah an ngai. Kuala Lumpur leh Delhi atanga thlengthla Chin refugee te hi
Canada khaw hrang hrang Kitchener, Toronto, Ottawa, Vancouver, Edmonton leh
Calgary ah te kan khawsa ve a. Duhlian tawng hmang refugee thleng hmasa ten
Calgary khuaah bu an lo khuar avangin vawiin thleng Canada ah chuan Calgary hi Duhlian
tawng hmangte khawpui a tih theih awm e. Mizo Community of Canada (MCC) a
ding a, Pathian biak ho nan Calgary Chin Evangelical Fellowship (CCEF) a awm
bawk. Pathian zarah serh leh sang khawih thei pastor 3 laiin min awp lum a,
puitling leh nausen hming ziak hi thu ziah mek lai hian 67 chiah kan ni.
USA ang thovin ram dang dang atanga thleng lut kan ni hlawm a, Burma ram thenawm India, Vietnam, Cambodia, China, Thailand leh Philippines atanga thleng thla pawh an thahnem khawp mai. Burmese hmel hi Philippino nen a in hnai em a, ‘Philippino i ni em?’ tih zawhna kan dawng fo. ‘Burma/Myanmar’ ram hi khawi ah nge a awm? tih hria erawh an tam lo hle. Lutuam thenkhat ho chuan ‘Rohingar’ boruak avang khan an hre nghal thei mai.
Canada thatna
UN kal
tlanga Canada ram kan thlen luhin PR
(Permanent Residence) kan ni nghal a, a hamthatna pakhat chu damdawiin
(hospital leh clinic) pan man a thlawn vek a ni. In zai pui (operation) leh nau
neih pawhin mahni sum sen a tul lo. Ha leh Mit pawh check-up pangngai anih
chuan sen a tul lova, enkawlna (treatment) thenkhat lak a nih erawh chuan
mahnia sen tur a ni. Insurance nei tan Insurance in a pek sak chin a awm. Damdawi
hnawih tur emaw ei tur emaw lei dawnin mahni a sen a tul. Mahse Tax file hunah
a thil tel theih a, sawrkarin sumlakluh (income) azirin rulh let a nei thin. Sawrkar
sikul (Public school) ah fee chawi ngai lovin naupangin lehkha an zir thei a,
naupang te kum 18 hnuai lam an nih chhung chu thla tin sawrkarin puihna a pe.
Nu leh pa te sum lakluh milin an pek zat erawh a in ang lo. Canada-a kum 3
khawsak hnu ah a ram mi nihna a dil theih.
Canada that lohna
Thlasik
a rei a, a ram leilungah thlai chin hleih theih anih loh avangin ram dang
atanga lut kan ring ber. Chuvang chuan khawsak man (living cost) a sang. Engkim
a to ti mai ang.
Canada thlen dan kawng hnih
Kawng
khatna chu UN kaltlang a ni. Kawng hnihna chu Sponsorship (in koh). Sponsorship
ah hian mimal leh community/organization hmingin a koh theih. Mimal atangin
kawppui te, nu leh pa te koh theih a ni a, community/organization chu kohhran
hming emaw, group hming emaw a koh sawina a ni. Meeting/training/visit anga
rawn lut, haw leh tawh lo ‘Refugee’ dilna thehlut a cham hlen pawh an
awm ve bawk.
Canada Sap
Sap kan
tih chu vun var, sam buang, mit paw leh pumraw lian deuh kha kan kawh tir ber
in ka hria. Canada a ka hmuh phak chin Sap kan tih mai te hi German, leh
Ukrainian thlah an tam khawp mai. An pi leh pu te kum 100 kal ta vel khan
sakhaw zalenna sualin Canada-ah ral tlanin an lut a, vawiin thleng an in
bengbel. An pi leh pute tawng leh culture chhawmnung an tam lutuk lo.
Vakrawlai
Kan
ramah ram thim nawra rawn kalte kha Sap kan hmelhriat hmasak ber an ni ti ila a
sual awm lo ve. Pathian rawngbawl hmasa an ni bawk a, vawiin thleng ngaihsan an
la hlawh fan. Chutih karah a hmuna han chenchilh takah chuan vakrawlai
(homeless) hmuh tur an awm nuk mai. Sawrkarin an riah luhna tur (Shelter) a
siamah an awm reng peih bik lova, kawng laia kutdawh te in emaw, a rem dan ang
anga mutbu tuah ve mai, rui deuh hu, rimchhe ve tak te pawh an awm. Mimal
zalenna haksual tuhrah ni berin ka hria. Nu leh pa ten an fa te kum 18 an
tlinin in dan an phal. Kum 18 nazawng hi an puitling kher silo, mahni ke a dinchhuah
hleih theih tak lohvah chuan nun beidawnna in a zui mai a, zu leh damdawi a an
tluk tawh tawh si chuan mi pangngai ang in an nun an vawng zo tawh lova, vakrawlai
(homeless) nunah an tlu zui ta a ni.
Sap tawng leh Sap ram
Sap
tawng (English) official-a hmanna Canada, USA, Australia, United Kingdom (leh a
dangte) hi sap ram chu ni ngei mai. Sap ram ah chuan system a tha a, kan
suangtuah phak loh daihin kan khawsak ve theih phah.
Sap ram leh Kei ni
Sap ram
kan tih chu taksa ngei thleng thla in ka cheng teh meuh mai. Mahse puitlin hnua
thleng thla te khawsak dan ka hmuh hian Sap ram a hran, keini a hran riau a
hriatna ka nei thin. A chhan chu Sap tawng ti ri ve sawih sawih thei mah ila,
an SAP-NA tak tak kan pawh lova, kan tui lo bawk. Sap rama cheng nafam Sap tih
dan (entir nan BBQ leh Baby Shower) kan seng te awm mahse ‘khawlama kan tih dan
leh ngaihdan’ kan la thlah chuang lo. Chiang deuh pakhat chu hun hman dik
chungchang. Thlenkim hun tura tiam ‘darkar’ kan la ngaihthah fo.
Chenna in
Malaysia
ah khan room zin te ah kan in hnawh deuh teuh thin vang nge, thlenhlim chuan
Canada-a in te hi zau nuam ka ti theih khawp mai. Mahse ka cheng rei tulh tulh
a, ka hmu zim tulh tulh. Engkim hi a ‘ba’ a lei theih vek a ni nen inchhung
bungrua mamawh chin baka leih belh zel a awl em a ni.
Chhiah pek reng a ni
Burma
leh Malaysia ka khawsak lai khan thil lei reng rengin chhiah (Tax) ka pe ngai
lova, Canada ah chuan engpawh lei ila, thil man bakah chhiah (tax) min la tel zel
kha ka thlen tirh chuan ka ui thei khawp mai. Tunah chuan ngaiah ka nei tan ve
tawh.
Tha leh thalo inkawp tlat
Ram
thumna hian huhang a nei na hle. A chhan leh vang engpawh chu lo nise UN in an
record ah hming min ziahluh tawh chuan ram thumna thlen hun tur rilru ah a riak
tan. He beiseina hian tawrhchhelna a hringchhuak a, thil tha tak a ni tlat.
Ram thumna
thlen hi ‘Vanram note’ thleng tluka tehkhin pawh a dik lo teh chiam lo. Ram
thumna thleng ta te Facebook en mai pawhin hahipa sawi tur a awm thin. Mahse
thil engkim hi ‘tha leh tha lo’ a kal kawp vek tih kan hriat reng a pawimawh. Chenna
room insawn pawh thil awllo anih angin chenna ‘Ram’ insawn phei chu thil
hautak tak a ni. Ram thumna thlen kan chak chhan e nge? tih hi mahni ah kan
chiang em? E nge kan seng luh ang a, e nge kan thlahliam dawn? Tawng leh
culture hi thenhran theih a ni lova, kan faten Sap tawng an hman thiam viau
tawh chuan kan culture ai Sap culture chu nuam an ti chho dawn. Ram thumna
thlen vanga kan ro hlu kan fate kan hlauh a nih si chuan a lungchhiat thlak
ngawt ang.
Nun tam
Sap
rama tha ka tih deuh leh an mahni Sap ho ngei pawhin a an ngaih pawimawh pakhat
chu ‘Giving back to the community’ tih hi a ni. Pum bilh lo
thukhawchang (Theory) hi ram pawhin a thatpui. Ram thumna kan thlen hlim chuan
tu te pawh bul tan vek kan ni a, sawrkar leh hmun hrang hranga tanpuina te kan
mamawh thin. Rilru pangngai tak pu tan chuan mahni kea din ve theih hun
kha bitum lian ber tur a ni. Mahni kea kan din theih tawh chuan keimahni atang
kan chhungte, kan thiante, kan pian leh murna khawtlang, kan ram chenin
chhawmdawltu kan ni thei dawn a, chu chuan ‘mahni in zahna (self-respect)’a
neih tir a, Ram ropui nena inmil ‘Nun tam’ kan nei thei dawn a lo ni.
Lungawina
kim
UN
boruak chu ‘Pa’ chauh lo chuan a hre lo
ti ten fiamthu kan thawh a, ram thumna kal tura step zawng zawng kan rah kim biai
tawh pawhin e nge maw vang tala thulh a awm leh theih zia a ti chiang. A
pawimawh ber chu khawiah pawh awm ila, lungawi taka kan awm theih a tul.
Lungawina chu eng tia zawn hmuh chi nge ni dawn? Ram thumna kal hi ‘lungawina
kim’ a ni tih lam ka kawh tir lo. A teuh lo lutuk zawk. ‘Lungawina kim’ chu
Pathian atang chauh loh chuan a awm thei lo. Ram thumna thleng tawh zingah
thalai in awk hlum chanchin hriat tur a awm te hi eng vang nge? Hringnun an
hman mekah an lungawi tawk lo tihna a ni mai.
Ram
khatna awm laiin Ram hnihna, Ram hnihna atang Ram thumna ah, Ramthumna kan
thlena kum tam a vei hnu ah Ram khatnaa zin/kir chakna a rawn piang leh. Engkim
tih kuala neih loh hnawhkhahin ‘Lungawina kim’ min pe chuang lo.
Neihsaa
lawm hliah hliah hi Pathian thu in min zirtir ni mahse mihring danah hmasawn lo
tehfung a ni lawi si. Midang nena in er emaw, mahni leh mahni duhthawhlohna
reng renga buai he khawvel a hringnun kalsiam hi a chang chuan hahthlak in tih
ve thin ka ring.
Insawizawina
Harsat
kan tih hi hun in a liam pui a, hlimawm kan tih pawh chuti tho. Khawiah pawh
awm ila, Ram lina ‘Chatuan ram’ atang kohna dawng hman reng a kan awm a
thupui ber. He khawvel hi taksa, rilru leh thlarau insawizawina hmun leh hun ah
hmang ila kan hlawk zel ang.
Kei (kan nihna)
Mihring
hlutna hi thiamna, finna, hausakna, hmingthanna leh thil dang dangte a teh thin
ni mahse Pathian ringtu kei ni tan chuan ‘Isua thisena tlan, Pathian faa
vuahte’ kan nihna hi a hlutna zawk chu a ni. Khawi ramah pawh awm ila, eng
ang dinhmunah pawh ding ila, Pathian neitute chu engkim nei tu kan nihna hi i
hre nawn fo ang u. Pathian neitute nun hi Ram thumna thlengta te pawhin an awh
ber a ni zawk. Kan rin Pathian hi a NUN tlat avangin mihringin a kan mamawh beiseina
min siam a, kan zawn fo lungawina leh hahchawlhna min neih tir bawk thin. Sam
119:2 Thinlung zawng zawnga amah zawngtu, A thuhriattirna zawmtute chu an va
nihlawh em!
=============================================================
No comments:
Post a Comment