Monday, April 13, 2020

Tupawh Pathian Hrin Chuan


TUPAWH PATHIAN HRIN CHUAN
Rev.Khamh Tin Uk
Thuhma
Malaysia Mizo Fellowship kum sawm piancham (Tin Jubilee) hmang theia a awm hi a dintu leh tun dinhmun thleng thei tura kaihruaitu Pathian khawngaihna hnathawh a ni. Pathian hming chu fakin awm rawh se. Din a nih achin tun thleng kum sawm hmel hmu thei tura Pathian tiha thahnem ngai taka rawng lo bawltu kan rawngbawltu te, kan hruaitute  leh member zawng zawngte hnenah pawh lawmthu awm rawh se. Lalpan MMC/F malsawmin veng zel rawh se.Tin Jubilee Committee-in Jubilee hriat reng nan thupui (Article) ziak tura min ngenna zahawm tak chu Lalpa rinchhanin ka pawm a, mahse Pathian thu bak ziah tur dang ka hriat loh avangin tunlaia ka sermon thupui “Tupawh Pathian hrin chuan” tih thupui ziak turin thutlukna ka siam ta a. Amaherawhchu thurin leh theology hawizawngin chhuizau ka tum lo va, chhiartuten kawng khat talin Thlarau malsawmna an dawn mial beiseia ziak ka ni zawk e.

     A.   PATHIAN HRIN NIH A TUL
Van kai tur chuan hmeichhe hrin tawh mihring phawt chu Pathian hrin nih hmasat a tul. A chhan chi hnihin a awm. Chungte chu:
    1.   Sual leh hremhmun hi mihring pianken a nih avangin
Tisa lama mi thlahtu Adama leh mize lama mi thlahtu Diabola avangin(Rom 5:12, John 8:44)rul thlah, thinurna fa renga piang mihring tan Pathian fa nih theihna kawng awm chhun chu pian nawna hi a ni. Mihring chu nu pum atang renga khawlohnaa din, suala pai (Sam 51:5), sual ti tur leh a hun a lo thlen huna hremhmun kal tura lo piang (Jn.8:34-35) kan nih tlat avangin kan pian hma, thil tha tih nachang leh thil sual tih nachang kan hriat hma daih khan nihphung renga hremhmun faa piang kan lo ni(Efesi 2:3).
Chutianga kan lo piang chu kan duhthlan a ni lo va, kan tihsual a ni hek lo. Chi inthlah chhhawnna atanga kan pianken a ni tlat a. He nihphung hi mihring theihna tha ber leh sang ber pawhin tihdanglam rual a ni lo. Sazu sangha chantir te, vawk bawnga chantir tum te hi mihring tan thil tih chi a ni lo ang hian. Chutiang nihtir tum chu mihring tan sanghawngsei hriau benga luhtir tum ang hlauh a ni(Mat 19:24). Sazu, sangha rilru pua, tui chhunga sangha ang taka nung leh khawsa thei tur chuan sazu nihna atangin sangh nihnaah thlak danglam hmasat a tul ani. Chutiang bawkin hmeichhe hrin tawh mihring phawt chu Diabolaa chhuak, rilru leh tisa chakna anga nun bak thiam reng nei lo, Pathian thua nung ziktluak thei bawk hek lo leh lawmna reng nei lo a ni a, Pathian thua nun hi a tih tur ni mai lovin, a nunphung a lo nih zawk theih nan siam that(Repair) emaw tuaithar (Update) emaw ni mai lovin, a nihphung hrim hrim thlak danglam a tul a ni. Chutianga nihphung thlak danglam theihna kawng awm chhun chu piannawnlehna a ni. Piang nawn leh tur chuan hrin nawn nih a tul a, hrin nawn ni tur chuan Pathian hrina awm ngei a tul bawk a.
Isuan, “Tisaa piang apiang tisa a ni ; Thlarauva piang apiang thlarau a ni,” a ti si a(Jn.3:6). Tisaa piang apiang chu tisa mi a ni a, tisa mi chu tisa danin a nung a, Pathian danin a awm lo va, awm pawh a awm thei bawk hek lo. Tisa dana awmte chuan tisa lam thilte an duh thin a, Pathian an tilawm thei lo. Tisa duhzawng chu Pathian dona a ni si a(Rom.8:5-8). Chutiang chu tung chhova kal mihring pianzia a nih tlat avangin pian tharna(pian nawnna) hmanga thlak danglam ngai vek kan ni.


    2.   Pian nawnna chauh hi Pathian fa nih theihna leh hremhmun pumpelhna kawng awm chhun a nih avangin Isuan Juda sakhaw hruaitu Nikodema hnenah, “Tih tak meuhvin, tih tak meuhvin ka hrilh a che, mi tupawh an pianthar loh chuan Pathian ram an hmu thei lo vang,” a ti a(John 3:3). Finis Jennings Dake-an ama ziak ‘Annotated Reference Bible’ Pg 166-ah, ‘Nikodema hi Juda sakhaw zirtirtu (Rabbi), Sanhedrin member leh a hunlaia Jerusalem khawpuia mi hausaber pathumte zinga pakhat a ni,’a ti. Sakhaw hruaitu leh zirtirtu a nih bakah mi hausa tak a nih avangin vantlang mipuiin an zah a, Nikodema meuh vanram a kai loh chuan tunge kai thei awm ang tia an rin hial a ni. Nimahsela nu pum atanga vawi khat pian hi Pathian rama luh nan a rin nghal theih si lo. Rin nghal theih cu nise Isuan sakhaw hruaitu ropui leh zahawm tak Nikodema hnenah chutiang chuan a sawi dawn si lo.
Piannawnna (Pian tharna or Siam thar lehna) loh chuan serhtan hi engmah a ni lo va, serhtan loh pawh engmah a ni hek lo(Gal 6:15). Mihring pianpui felna leh thatna dan hian mihring puite tan tangkaina leh sawtna tamtak nei ve mahse, piannawn/hrin nawnna loh chuan kan hmawr bawkna tur chu hremhmun tho ani. Hremhmun hi bawhchhiatna avangin nu pum atanga kan pianken a nih tlat avangin a pumpelhna leh Pathian rama luh theihna kawng awm chhun chu sakhaw thurin leh felna dan zawm a ni lo va, pian nawnna/pian tharna a ni zawk. Bawhchhe tawh Adama thlaha mi, hmeichhe hrin nawn ni lovin (Hmeichhe hrin chu Diabola fa a ni a, Diabola fate chu hremhmunah an kal ngei dawn a Mat.25:41) Pathian hrin ngei nih a tul a ni. Pathian hrin chu Pathian fa a ni a, Pathian fate chu Thlarau danin an awm thin a, Thlarau lam thilte an duh bawk thin(Rom.8:5-8). Tin, Pathian ram an luah bawk ang (Mat. 25:34). Nu pum atanga kan vawi khat pianna chuan hremhmun a hawlhtlang nghal a, mi fing ber leh mi tha berte pawh mi dangte ang bawkin an pian thar a tul a ni. Chuvangin kan thiltha tih leh tih loh hi hremhmun pumpelhna emaw van kaina emaw a ni lo va, kan pian thar leh thar loh hi a ni zawk.

     B.   PATHIAN HRIN NIH THEIHNA CHU
Pathian hrin nih theihna kawng awm chhun chu rinna a ni. Amaherawhchu rinna nen thuhmun ni reng si, a tlukpui tawngkam hran a hman hi Baibulah a awm nual a, kan sawitum a fiah zawk beiseiin pahnih lek han tarlang dawn ta ila.

     1.   Lawm “Receive” (Jn.1:12)
Johana 1:12-ah “Nimahsela amah lawm apiang chu, an hnenah Pathian fate nih theihna tur a pe, a hming ringtute chu,”a ti a. Hetah hian ‘Ring-Believe’ tih aiin ‘Lawm-Receive’ a hmang a, tum thuhmun an ni. Amplifed Bible chuan Mizo Baibula ‘Lawm’ a tih hi ‘Receive and Welcome’ a ti nghe nghe a; a sawitum chu miin thilpek hlu tak min pekin lawm taka kan lo dawnsawn ang chu a ni a. A dawngtu a awm chuan a petu pawh a awm thin a ni. Chutiang bawkin Pathianin chatuan nunna kan neih theih nan thil azawnga thaber a Fapa mal neih chhun min pe a (Jn 3:16,17), chu chu rinnain kan lo dawng/Receive a, chu mi rual chuan Pathian fa duhtak ni turin hrin kan lo ni nghal reng mai a. Pathian fa, roluahtu kan nih Thlarau Thianghlima chhinchhiahin kan lo awm nghal ta bawk a (Efesi 1:13-14). Amaherawh chu keimahni inhriat dan leh duhdana hrin kan ni lo va, min hringtu Pathian hriat dan leh duhdana hrin kan ni zawk a(Jk 1:18). Mi, chutianga hrina awmte chu Pathian thu chuan, “ Thisen hrin an ni lo va, tisa duhzawnga hrin an ni hek lo, mipa duhzawng pawha hrin an ni hek lo, Pathian hrin an ni zawk e,”a ti a ni (Jn 1:13). Pathian hrin ni tur chuan thiltih emaw thu zawm emaw pawh phut kan ni lo va, Pathian thilthlawnpek Fapa mal neih Isua Krista lo dawn (Receive) leh lo lawm (Welcome) a ni mai zawk. Ringtu nun bul intanna chu pek a ni lo va, a thlawna min pek lo dawn a ni zawk a. Nang chhiartu duhtak, tunah i dawng reng tawh a, a ro luahtu atan Pathianin a hring tawh a che. Ring la, a hringtu che Pathian chu fak rawh.
Hindu leh Budhist-hovin pian nawnna thurin hi an vuan nghet hle a. An rin dan erawhchu Kristian thurin nen a inperhsan hle thung. Anni chuan, “Mihringin tun dam chhunga a thiltih apiang hi nakin thih hnu nunnaah a seng leh tur chu a ni a. A thiltih phu tawkin mihring emaw ramhuai chi khat khat emaw, ramsa emaw nungcha chi khat khat emawah a lo piang nawn ngei dawn a ni,” tih hi an ring a. Tuna mihring, ramsa leh nungcha ni mekte hi tunhma nuna an thiltih phu tawka lo piang nawn lehah an ngai a. An thiltih thaber chuan thi leh mai tur mihringa lo pian nawn hi a thlen sanna ber chu a ni a. Nimahsela keini ringtute chu Pathianin kan thiltihte ngaihtuah lovin kan bawhchhiatna leh kan sualte avanga thlarau lama thi kan lo nih lai khan kan thih aia thia tho leh ta zawk Krista Isuaah chuan min tinung ta (Efesi 2:1, 5) tih Chanchin Tha rin avangin a chatuan roluahtu atan Thutak lakah chuan min hring a. Chutichuan boral leh mai tur mihring, ramhuai, ramsa leh nungcha emawa pian nawn fo tul lovin, a van khua leh tuiah leh a fa duhtak ni turin vawi khatah chatuan atan min hring ta zawk a.
Chu dinhmun chu Pathian thu chuan, “Chi chhe thei lakah ni lovin, Pathian thu nung reng leh awm rengah chuan chi chhe thei lo laka piang thar in ni zawk si a,”a tih ni(1Pet 1:23). Hatah hian Pathian thu chuan chi chhe thei lo, Pathian thu nung reng leh awm rengah chuan hrin kan nih leh kan pian thar tawh thu min hriattir leh a. Chutianga min hriattirtu Pathian thu hi a daw ngai lo va, ngaihngam taka pawm mai tur a ni. Chu chu Pathian khawngaihna avanga kan nihna diktak a ni si a.

     2.   “Ring/Rin” (1Jn.5:1)
1 Jn.5:1-ah, “Tupawh Isua hi Krista a ni tih ring chu Pathian hrin a ni,”a ti a. Isua hi Krista (Min chhandamtu atan Pathian hriakthih) a ni tih rin mai hi Pathian hrin kan nih theihna chu a ni a. Pian thar hi thiltih a ni lo va, rin avang chauhva hmuh a nih avang hian a awlsam luatna lamah Setanan thikna avangin felna leh thatna dan hmangin ringhlel turin min bum a ni ber e. Nimahsela kan thiltih tha leh sual en lo vin, kan nih ang ang hian rin avangin Pathian hrin leh piang thar kan lo ni ta si a. A Hming thianghlim chu fakin awm rawh se. Hremhmun fa ni tura nu pum atanga kan lo pian lai reng kan hre lo va, chutiang bawkin Pathian fa duhtak ni tura hrin kan nih lai kan hre bawk hek lo. Chanchin Tha-a hrilh kan nih avanga hre ve chauh kan ni. Mihringa lo piang tur hian nu pumah thla kua emaw chhung paiin kan awm a, Pathian faa lo piang tur erawh chuan Chanchin Tha kan ngaihthlak a, kan rin rual khan mitkhap kar lekah hrin kan lo ni a, fa nihna Thlarau pekin kan awm nghal a(Efe.1:13, Rom 8:16, 2Kor 5:5, Gal 3:5, 4:6-7). Chhiartu duhtak, chu chu Kristaa i nihna diktak chu a ni. Amen.
     C.   PATHIAN HRIN NIH CHHINCHHIAHNA
Pathian hrin, mi piang thar kan nih leh nih loh heng chhinchhiahna chi thum a hnuaia tarlante hmang hian mahni inenfiah theih a ni.

     1.   Khawvel a ngam zel (1Jn.5:4)
1 Jn.5:4-ah, “Pathian hrin tawh phawt chuan khawvel a ngam zel si a; hei hi a ni, khawvel hneha ngamna chu, kan rinna hi,”a ti a. Mi tupawh, mi fing emaw, mi mawl emaw, mi chaklo leh mi hrisel lo emaw pawh, Pathian hrin tawh phawt chuan khawvel hi a ngamin a hneh a ni. Ama theihna leh chaknaa hneh ni lovin rin avanga Pathian hrin a nihna khan a ngam reng tawh zawk a. Hetah ‘khawvel’ a tih hi Johana 3:16-a ‘Khawvel’ kha a ni lo va (Kha khawvel chu mi sual, bo hnu mihringte sawina ani), he laia ‘Khawvel’ erawh chu, “Tisa chakna te, mit chakna te, dam chhung ropuina lem te hi,”an ni a (1Jn.2:16). Heng thil chi thumte hian khawvel leh a chhunga awm zawng zawngte hi a thunun a, mihring leh ramsate nen lamin a thunun a. Khawvel leh a chhunga cheng mihring te leh thilnung tinrengin kan chhiatpui mek a. Mimal leh chhungkua, kohhran leh khawtlang, ram leh hnam te pawn kan chhiatpui mek bawk a.
Thlahtu hmasa Evi pawn heng chakna dan chi thum hmanga rul bumna hi a lo tlukpui a: “…thing rah chu ei mi a ni (Tisa chakna) tih leh, mit la tak (Mit chakna) a ni tih leh, mi tifing turin thing rah itawm tak (Dam chhung ropuina lem-Ropui chakna) a ni tih a hriat chuan a rah thenkhat chu a lo va, a ei ta a,” a ti a (Gen.3:6). Lalpa Isua Krista erawh chuan ni sawmli leh zan sawmli chaw a nghei tum khan heng chi thumte hmanga Setana thlemna chu a hneh a: “…heng lung hi chhanga chang turin thu pe rawh (Tisa chakna),…bawkkhupin chibai mi buk la heng zawng zawng hi ka pe vek ang che’ (Mit chakna),… ‘Pathian fa i nih chuan tla thla rawh(Ropui chakna)…,” tiin (Mat 43-10). Chutichuan Pathian hrin tawh phawt chuan heng chakna dan chi thumin a thunun mek khawvel hi rinnain a ngam a, a hneh reng tawh a ni. Pathian hrin kan nih rual khan khawvel hi a sual thuneihna zawng zawng nen kan kephah hnuaiah kan rapbet reng tawh a. Hneh tura lo piang kan ni lo va, hnehtua lo piang kan ni zawk. Hnehtu mai ni lo vin, min hmangaihtu Krista avang chuan ropui taka ngamtu kan ni (Rom 8:37). Chung chu Pathian hrin, mi piang tharte dinhmun ropui chu a ni. Khawvel hi i ngam tawh a, i ngam zel fo vang.
Chu mi avang chuan Pathian hrin tawhte chuan mahni awm chhunga khawvel chi thum lo lang thinte hi hneh tawh sa an nih tih hriain kan khengbet fo tur a ni. Pathian thu chuan, “Krista Isua mite chuan tisa chu, a sual ngaihtuahna leh a chaknate chawpin an khengbet ta,”a ti si a (Gal 5:24). Kan khenbeh phal loh chuan, an puitlin hunah min khengbet mualpho dawn si a. Ren suh la, khengbet zel rawh.

     2.   Thil a tisual reng lo (1Jn 3:9)
1 Johana 3:9-ah, “Tupawh Pathian hrin chuan Pathian chi amahah a awm reng avangin thil a tisual thin lo; Pathian hrin a nih avangin thil a tisual thei hek lo,” a ti a. Hei hi Pathian hrin kan nih mihring lama chhinchhiahna pahnihna chu a ni. He bung changah “Thil a tisual thin lo” tih leh “A tisual thei hek lo” tih hi Baibul Version dang NIV, NLT leh Amplified Baibul te chuan, “A sual reng fo lo-will not continue sinning” tih leh “A tisual reng thei lo-cannot keep sinning” an ti a. An sawi tum chu Pathian hrin chuan sual hi nunphung nghet/ze nghetah (Habitual sin) a nei thei lo tih hi. Tupawh Pathian hrin, piang thara inngai siin, sual hi nunphunga a neih a, suala a chen reng chuan, Pathian hrin a ni lo va, sawn a ni. Mi chutiang chuan dawt a sawi a, thutak pawh a zawm lo a ni (1Jn 1:6). Chutiang bawkin, tupawhin, “Ka chhandamna a bo thei lo” tia suala a chen reng (Habitual sin) chuan a sawi lai mekin a bo reng tawh. Tupawh Pathian hrin chuan amahah Pathian chi (Pathian nunna) a awm reng avangin thil a tisual reng thei lo a ni. Nunphunga neih sual (Habitual sin) hi piang thar lote awmdan a ni a, thianghlimna leh Pathian lawmzawnga nun hi Pathian hrin (Piang tharte) awmdan a ni thung. Tihpalh sual (Accidental sin) avang leh mahni duhthua tisual(Intentional sin) avangin lo tlu pawh nise, Pathian hrin chuan maha awm Nunna Thlarau avangin sual nawn leh zahthlak kakhawpin an sim thuai mai thin. Sangha chu tlangah a awm rei thei lo ang hian Pathian hrin chu sualah a cheng rei thei ngang lo a ni. Sangha nunphung leh lawmzawng chu tuia chen a nih angin Pathian hrin, mi piang thar nunphung leh lawmzawng chu Pathian thua nun a ni.
1 Johana 5:18-ah, “Pathian hrin chuan thil a tisual reng lo tih kan hria e; Pathian Hrina khan amah chu a hum reng a, mi sual chuan tawh pawh a tawk thei lo reng a ni,” a ti a(NIV.1Jn.5:18). Pathian hrin mi piang tharin thil a tihsual reng theih lohna chhan chu amahah Pathian Hrina (Isua Thlarau) khan a hum reng vang a ni. Chutianga ven a nih tlat avangin a duh danin a khawsa thei lo va, a bo rei thei lo va, a bo hlen thei bawk hek lo. Pathian hrin nih hi zawng a thlamuan thlak chiang a ni. Amen!

     3.   Felna a ti thin (1Jn.2:29)
1 Johana 2:29-ah, “…mi tupawh felna ti chu ama hrin a ni tih kan hria e,”a ti a. Felna a tih avanga Pathian hrin ni lovin Pathian hrin a nih avanga  felna ti a ni zawk. Pathian hrin tawh phawt tan chuan felna hi an tih tur a ni mai lo va, an nun a ni tawh zawk. Felna chu Pathian thu zawm a ni a, chu chu Pathian duhzawng a ni bawk a (1 Sam 15:22-23, Efe.5:8-10, 17).
Chuvangin Pathian hrin chuan felna a ti thin a. Felna titu chu Lalpa duhzawng titu a ni a. Lalpa duhzawng titu chu Lalpan a kalna turah a hruai thin a, anmahni a veng bawk thin. Tlu mah sela, an tlu hlen lo vang: Lalpan a kutin a chelh reng si a (Sam 37:23-24). Pathian hrin chu a hringtu Pathian Thlarauvin a hruai thin. Pathian Thlarau hruaia awm apiangte chu Pathian fate an ni si a (Rom.8:14). Chhandamna bo thei lo thurin vuan siin, duh duha khawsa thei tlat site leh sual thununa awm tlat site hi Pathian hrin tak tak an ni ngai lo. Mahni inbum an ni zawk. Pathian hrin chu amahah venghimtu Thlarau Thianghlim a neih tlat avangin a duh danin a khawsa thei lo. Pathian hrin nih hi zawng a thlamuan thlak a ni.
     D.  PATHIAN HRIN KAN NIH CHHAN
Kan thupuiin a sawi tum chu ‘Eng atanah nge Pathianin min hrin?’ tih hi a ni. Pathian hrin kan nih chhan ber chu:
     1.   A thisaimte hmahruaitu ang kan lo nih theih nan (Jk.1:18)
Jakoba 1:18-ah, “A thilsiamte hmahruaitu ang kan lo nih theih nan ama duhzawngin thutak lakah chuan min hring a ni,”a ti a. Genesis bung khata thilsiam bulah khan Pathianin mihring hi thil zawng zawng a siam zawh hnuah, a hnuhnung berah a siam chauh va. Chuvangin mihring hi Pathian thilsaimte hmahruaitu kan ni thei lo. Lei veivuta a siamte zingah a tlu hmasaber kan ni bawk a. Nimahsela, khawvel tawp huna van tharte leh lei thar, a chhunga felna awmte nen a siam thar tur a thilsiamte lakah erawh chuan ringtute hi a siam thar hmasa ber kan lo ni a. Chu mi zarah chuan tunah Pathian thilsiamte hmahruaitu ang kan lo ni ta a ni. Chu mi atan chuan keimahni duhzawnga hrin ni lovin, Ama duhzawngin thutak lakah chuan min lo hring ta a. Amen!

     2.   Beiseina nung hmu turin (1 Pet 1:3)
1 Petera 1:3-ah, “…Ani chuan a khawngaihna nasa tak ang zelin, mitthi zing ata Isua Krista thawhlehna avangin beiseina nung hmu turin min hring leh a…,”a ti a. Beiseina nung hmu tura Pathian hrin kan nih thu Chanchin Thaa hrilh leh kan ni. Chu beiseina nung chu Pathian hrin kan nih chhan pahnihna a ni. Chu beiseina nung chu: “Ro chan chhe thei lo, bawlhhlawh kai lo, chuai thei lo, vana kan tana khek...chhandamna, hun hnuhnunga lang tura peihsa…” a ni a (1 Pet 1:4). Chung beiseina nung chu hmu turin rinna avangin Pathian thiltihtheihnaa ven kan ni leh nghal a, a va han thlamuan thlak em! Lalpa hming chu fakin awm rawh se. Amen.
Thutak laka ama duhzawnga min hringtu Pathianin chhiartute malsawm rawh se. Amen.

=====================================================================                              










No comments:

Post a Comment

Hming Thleng Dan

              North America ramah hian tlangmi tam tak an thleng a, a tam zawk chu raltlan angin an thleng hlawm a. A tlangpuiin India leh M...